Fake news en misleidingen

Er circuleren heel wat artikels en video's met fake news en misleidingen. Deze worden gretig opgepikt en verder verspreid. Op het eerste gezicht lijken ze erg geloofwaardig en bevatten ze wetenschappelijke cijfers... In deze infotegel doorprik je het fake news. Deel deze info als tegenreactie op het fake news. #sogetinformed

Deze infotegel bestaat uit deze delen: 

1. Fake News: Fenixx.org schrijft 'NASA geeft toe dat de klimaatverandering natuurlijk is en veroorzaakt wordt door de zon'

2. Klimaatontkenners doen aan cherrypicking

3. Climate Change Debate: Last Week Tonight with John Oliver (HBO)

4. Klimaatsceptici zijn geen Galileo - maar inquisiteurs

5. Disinformation - infographic

1. Fake News: Fenixx.org schrijft 'NASA geeft toe dat de klimaatverandering natuurlijk is en veroorzaakt wordt door de zon'

Verklaring waarom het fake news is: (door Pieter Boussemaere op 'Eerste hulp bij klimaatverwarring') (Intussen werd Fennixx.org omgevormd tot Frontnieuws.com)

De auteur van het weinig betrouwbaar ogende blogartikel (let onder meer op het tendentieus woordgebruik) beweert namelijk dat de zon de grootste factor is die het klimaat op aarde beïnvloedt, en dat de NASA dat eindelijk toegeeft. Zijn conclusie: de huidige klimaatopwarming is bijgevolg klinkklare onzin.

Dergelijke berichtgeving is een klassiek voorbeeld van wat men een 'zombie-bericht' noemt. Dat zijn berichten die al lang geleden, meermaals en grondig door de wetenschap werden weerlegd, maar niettemin geregeld weer opduiken. Los van het feit dat je er weinig tot geen verwijzingen naar wetenschappelijke literatuur in terugvindt, vertrekken zombie-berichten vaak van één wetenschappelijk vaststaand feit die ze vervolgens sterk gaan uitkleden en verdraaien. Op die manier komen ze tot de meest onzinnige conclusies.

Het wetenschappelijk vaststaand feit is hier dat de zon ons klimaat in belangrijke mate bepaalt. Klopt uiteraard, maar dat is op zich natuurlijk niet belangrijk. De enige juiste vraag is of de zon de huidige klimaatopwarming veroorzaakt? Wel, ten eerste merken wetenschappers dat de variaties in de kracht van de zon per definitie relatief klein zijn. Daarenboven stellen ze ook vast dat de zonnekracht de afgelopen 60 jaar licht afnam, net tijdens de periode dat de aarde het snelst opwarmde. Dat laatste zie je op de eerste afbeelding. En HIER vind je wat meer uitleg door de NASA over de relatief kleine invloed van de variatie in zonnekracht.

En wat met die Milankovitch-cycli waar het zombie-artikel naar verwijst?
Die spelen inderdaad een rol, maar dan wel op een tijdschaal van vele duizenden jaren. Niet op een tijdschaal van een of meerdere eeuwen, zoals vandaag het geval is. Daarenboven hebben de Milankovitch-cycli op zich maar een erg kleine invloed. Ze zetten uiteindelijk vooral terugkoppelingsmechanismen in gang waarbij onder meer - je raadt het nooit - broeikasgassen een hoofdrol spelen. Je leest het hier in een van mijn vroegere posts.

--------
"Hoe kwam er een eind aan de laatste ijstijd? Het warmde toen toch ook op? En de mens speelde toen nog geen rol van betekenis... Verklaar!"

Het is een complex proces, maar deze afbeelding geeft de kern mooi weer.

1) Door een natuurlijke verandering van de invallende zonnestraling (voornamelijk. het gevolg van het feit dat de aardas een beetje wiebelt: van beetje schuin, naar schuiner en terug = één van de Milankovitch cycli), begonnen de ijskappen op het noordelijk halfrond zo'n 19.000 jg. wat meer te smelten tijdens de zomermaanden dan voorheen.

2) Dit zorgde voor zoveel extra zoetwater dat de warme golfstroom, die warmte van zuid naar noord brengt, zo goed als stilviel.

3) Er bleef nu meer warmte in het zuidelijk halfrond hangen en de veranderde oceaanstroming zorgde daar voor het opborrelen van extra CO2.

4) Door die extra CO2 werd de hele aarde uiteindelijk iets warmer, waardoor nog meer ijs smolt, en nog meer CO2 opborrelde en de aarde ook steeds minder licht terug de ruimte instraalde (cf. minder reflecterend sneeuw en ijs), en dus maar bleef opwarmen.

Dit proces duurde zo'n 8000 jaar.

En de rest is geschiedenis...

Fenixx staat bij de hoaxwijzer als valse nieuwssite. 

2. Over kersenplukken en klimaatontkenners

In Klimaatopwarming, de feiten zonder de franjes geeft Mark Dom geeft duidelijk aan hoe klimaatontkenners gebruik maken van cherrypicking. 

Ik heb het in deze groep nog nauwelijks gehad over klimaatontkenners, een kleine mondige groep die zich graag klimaatscepticus noemen. In de afbeelding vind je de twee figuren terug die in het artikel van vandaag “Geen klimaatopwarming de laatste 20 jaar” uit ‘Doorbraak’.

En inderdaad als je de grafiek bekijkt dan zie je amper een opwarmende trend… die mensen hebben dus gelijk!? Maar laten we toch eerst eens kijken wat hier aan de hand is. Klimaatontkenners maken heel dankbaar gebruik van ‘Cherry Picking’. Dat doen ze meestal door heel bewust een deel van een grafiek weer te geven. Ze plukken als het ware de stukjes data (kersen) die hun passen om het publiek te misleiden, om heel bewust verwarring te zaaien.

Meestal, zoals in de grafiek met de bolletjes, gebruiken ze het deel dat start met 1998. Waarom 1998? Omdat we in 1998 een super El Nino hadden en de temperatuur uitzonderlijk hoog was. De jaren daarna was er vooral een afkoelende La Nina waardoor het lijkt alsof de opwarming gestopt was. In de post van 16/08 heb ik daar ook melding van gemaakt: “Dat maakt dat het klimaat nog steeds opwarmt in sprongen, een beetje zoals een trap waarbij de vlakke treden ontstaan tijdens afkoelende, natuurlijke variaties zoals in deze oceaanstromingen. Klimaatontkenners maken dankbaar gebruik van deze ‘trappen’ op aan te tonen dat de opwarming is gestopt. Dat kan je natuurlijk maar beweren door heel korte (irrelevante) tijdstippen te kiezen in een grafiek en de lange termijn trend van diezelfde grafiek te verzwijgen.”

Echter, de afgelopen jaren heeft de klimaatopwarming zich verder gezet en de temperaturen zijn hoger, zelfs met La Nina invloeden. De enige manier om dat te maskeren is om zelf een grafiek te fabriceren. Door de schaal aan te passen kan je de opwarmende trend maskeren. Zo heeft de grafiek van de HADCRUT.4 dataset een verticale as met verdelingen van 0,1°C die de afwijkende temperatuur (opwarming) weergeeft en de zelfgemaakte grafiek van ‘Doorbraak’ een schaalverdeling van 1°C die de gemiddelde temperatuur weergeeft. De horizontale as met de jaartallen is dan weer heel uitgebreid met elk jaar als eenheid tegenover de schaal met 10 jaar als eenheid bij de HADCRUT.4 dataset. Zo kan je dus het opwarmende signaal verder uitvlakken.

Er worden nog meer kersen geplukt: ze gebruiken slechts één dataset terwijl de opwarming meestal wordt weergegeven door alle (temperatuur) datasets in één grafiek weer te geven. Het zal niet verwonderen dat de dataset HADCRUT.4 als enige de opwarming iets onderschat ten opzichte van andere datasets. Maar buiten atmosferische temperatuur zijn er tal van andere mogelijkheden om de opwarming te bewijzen: de temperatuur van het zeewater op verschillende diepte is erg spectaculair en ook de satellietbeelden van het krimpende Noordpool zee-ijs zijn verbluffend. En ook al probeert heel de wetenschappelijke wereld: alle wetenschappelijke organisaties, alle universiteiten op de planeet en de duizenden wetenschappers in zoveel domeinen ons al jaren te waarschuwen dat we afstevenen op een globale ramp toch lijken sommigen er baat bij te hebben om verwarring te blijven zaaien. Het erge, bijna misdadige, is dat deze lui heel goed weten waar ze mee bezig zijn. Ze zijn helemaal niet onwetend of misleid, anders ga je niet zelf een grafiek opstellen met als enige doel de opwarmende trend te verdoezelen en verwarring te zaaien.

3. Climate Change Debate: Last Week Tonight with John Oliver (HBO)

Met wat humor, hoe een representatief debat over klimaatopwarming er zou moeten uitzien:

4. Klimaatsceptici zijn geen Galileo - maar inquisiteurs

Dit artikel is één van de vele artikels van Vincent Dekkers, bekijk hier zijn andere bijdragen op trouw.nl. 

Klimaatsceptici vinden het geen probleem dat 99 procent van de klimaatwetenschappers wereldwijd hen ongelijk geeft, noch dat ze zelf geen klimaatwetenschappers zijn.
Ze vergelijken zich graag met Galileo Galilei, de Italiaan die bijna vierhonderd jaar geleden door de inquisitie werd veroordeeld voor zijn, correcte, idee dat de aarde om de zon draait. Maar de klimaattwijfelaars zijn geen Galileo, ze zijn de inquisiteurs.

Zo goed als alle klimaatwetenschappers in de wereld zijn het erover eens dat de mens verantwoordelijk is voor de snelle toename van CO2 in de atmosfeer, en dat die CO2 de sterke opwarming veroorzaakt die de aarde momenteel doormaakt. Klimaatsceptici geloven daar echter niet in; het verband tussen CO2 en temperatuurstijging is volgens hen niet bewezen en maatregelen om de CO2-uitstoot te beperken zijn dan ook voorbarig of zelfs onzinnig.

Geen klimaatwetenschapper

Prof. dr. ir. Guus Berkhout is zo’n klimaatscepticus en behoort de laatste jaren tot de meest prominente onder hen, waarbij zijn wetenschappelijke achtergrond en titels uiteraard in zijn voordeel spreken. Probleem is alleen dat zijn titels slaan op zijn vakgebied elektrotechniek, en niets met klimaatwetenschap van doen hebben. Zoals bij nagenoeg alle klimaatsceptici geen opleiding in klimaatwetenschappen is te ontdekken.

Maar dat zien de sceptici niet als een nadeel, eerder als een voordeel. Zij kunnen met een ‘frisse blik’ naar de zaak kijken. Daarbij vergelijken ze zich graag met Galileo Galilei, de Italiaanse astronoom die ook in zijn eentje voor een idee zou hebben gevochten, daarvoor werd veroordeeld door het hoogste gezag maar uiteindelijk gelijk kreeg. Ook Berkhout meende zich gisteren in het tv-programma ‘Pointer’ met Galileo te kunnen vergelijken.

Steun voor Galileo

Maar die vergelijking gaat mank. Galileo was niet een eenling die een afwijkende idee had ontwikkeld. De Italiaan stond in de schoenen van de Pool Copernicus, die een eeuw eerder al in een boek had vastgesteld dat de aarde, net als andere planeten, om de zon draaide, en niet andersom. Die idee werd in de loop van de zestiende eeuw verder uitgewerkt door een andere zeer bekende astronoom en deels tijdgenoot van Galileo: de Duitser Kepler.

Elders in Europa ondersteunden nog meer prominente wetenschappers, onder wie ‘onze eigen’ Simon Stevin, het nieuwe wereldbeeld – nog voordat Galileo er problemen mee kreeg. In tegenstelling tot de huidige klimaatsceptici kon Galileo onder zijn vakgenoten dus al op steun rekenen, zij het dat er ook nog wetenschappers waren die geloofden dat de aarde het middelpunt van het heelal was.

Galileo viel dan ook niet de wetenschappelijke wereld aan, zoals de klimaatsceptici nu doen. Galileo kreeg het ongewild aan de stok met de Rooms-Katholieke kerk, met de inquisitie. Die kerk zag haar macht tanen door de opkomst van de reformatie en duldde geen twijfels over haar leer. Volgens het Vaticaan had God de wereld in het middelpunt van de schepping geplaatst, zo stond het immers in de Bijbel.

Verkeerde schoenen

Galileo was een gezien man in Italië en een aanval van hem op de wijsheid van de Bijbel kon door de kerk niet worden getolereerd. In 1633 moest Galileo voor de inquisitie in Rome verschijnen en zijn standpunt herroepen. Dat deed hij, ongetwijfeld om de doodstraf te ontlopen. Desondanks werd hij tot een gevangenisstraf veroordeeld, een straf die een dag later werd omgezet in huisarrest. Dat duurde tot zijn dood in 1642.

Het was dus niet 99 procent van de sterrenkundige wetenschappers door wie Galileo werd verketterd. Het waren degenen die weinig tot niets van sterrenkunde wisten, de inquisiteurs, die op basis van een geloof de astronoom Galileo veroordeelden. Als Berkhout en andere sceptici bij hun veroordeling van de klimaatwetenschappers al de schoenen van historische figuren willen aantrekken, dan moeten dat dus niet de schoenen van Galileo zijn maar die van zijn inquisiteurs.

5. Disinformation - infographic

(download hier in hoge resolutie)